IPSS, “International Prostate Symptom Score” ifadesinin İngilizce baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. “Prostate” terimi Latince prostata üzerinden, daha eski Yunanca prostátēs (“önde duran, bekçi”) sözcüğünden türemiştir. “Symptom” Latince symptōma ve Yunanca symphēn, “belirti” anlamına gelen kökenlere sahiptir. “Score” ise İngilizce “puanlama” anlamındaki yaygın terimdir.
IPSS Prostata’nın Temel Maddeleri
- Akut Sıklık (Frequency): Gün içinde sık sık idrara çıkma ihtiyacı hissetme.
- Akalürji (Nocturia): Gece uykudan kalkarak idrara çıkma sayısı.
- Akatensi (Urgency): Ani, giderilemeyen idrar yapma isteği.
- Akınkomplet Boşalma Hissi (Incomplete Emptying): İdrar yaptıktan sonra mesanede hâlâ doluluk hissi.
- Akstart (Intermittency): İdrar akışının kesintili olması, akımın durup tekrar başlaması.
- Akzayıf Akım (Weak Stream): İdrar akış hızının zayıf olması.
- Aksonlanma (Straining): İdrar yaparken zorlanma ihtiyacı.
- Yaşam Kalitesi Sorusu: “İdrar semptomlarınız yaşam kalitenizi ne kadar etkiliyor?” (0 = Memnun, 6 = Tamamen memnun değil)
IPSS Puanlama Sistemi
- Her madde 0–5 puan arasında değerlendiririlir.
- Toplam skor: 0–7 (hafif), 8–19 (orta), 20–35 (ağır).
- Yaşam kalitesi skoru ayrı değerlendirilir; 0–2 genellikle tolere edilebilir, 3–6 ise klinik müdahale önerir.
Klinik Kullanım ve Yorumlama
- Tanı: Benign prostatik hiperplazi (BPH) semptom şiddetinin nicel olarak belirlenmesi.
- Tedavi Kararı: Medikal, minimal invaziv veya cerrahi yaklaşımların gereklilik düzeyinin saptanması.
- Tedavi Takibi: Tedavi öncesi ve sonrası semptom değişikliklerinin objektif olarak izlenmesi.
Sınırlamalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Subjektif Değerlendirme: Öznel şikayetlere dayandığından bireyler arası algı farklılıkları olabilir.
- Prostat Boyutu ile Uyumsuzluk: Yüksek skor her zaman büyük prostat hacmi anlamına gelmez.
- Eşlik Eden Diğer Durumlar: İdrar yolu enfeksiyonları, nörojenik mesane veya taş hastalıkları skoru etkileyebilir.
Keşif
Çalışmanın Amacı
1990’ların başında benign prostatik hiperplazi (BPH) semptomlarının nicel olarak değerlendirilebileceği, hasta odaklı, standart bir ölçüt eksikti. Barry ve arkadaşları, bu boşluğu doldurmak üzere semptom şiddetini nesnel bir şekilde puanlayacak, güvenilir ve geçerli bir soru formu geliştirmeyi hedeflediler.
Ölçek Geliştirme Süreci
- Literatür Taraması ve Uzman Görüşleri: Mevcut BPH semptom tanımlamaları gözden geçirildi; üroloji, epidemiyoloji ve psikometri alanlarından uzmanlar bir araya gelerek en sık rastlanan yedi semptom madde başlığı belirlendi.
- Madde Yazımı: Her başlık, hastanın deneyimini kolayca anlayabileceği dilde ifade edildi ve 0–5 arası puan ölçeği tanımlandı (0 = hiç yok, 5 = çok şiddetli).
- Ön Uygulama (Pilot Çalışma): Farklı demografik özelliklere sahip 150 hastada formun uygulanmasıyla, anlaşılabilirlik ve zaman alımı test edildi; gerekirse dil ve madde sıralaması üzerinde düzenlemeler yapıldı.
Psikometrik Geçerlilik ve Güvenilirlik
- İç Tutarlılık: Cronbach alfa katsayısı ≥ 0,80 olarak bulundu; ölçeğin tutarlı ölçüm sağladığı kanıtlandı.
- Test-Retest Güvenilirliği: İki hafta ara ile yapılan tekrar uygulamada puanlar arası korelasyon r ≥ 0,75’e ulaştı.
- Yapı Geçerliliği: Faktör analizi semptomların tek boyutlu bir yapı altında toplandığını gösterdi.
- Karşılaştırmalı Geçerlilik: Klinik semptom şiddeti ve prostat hacmi ölçümleriyle anlamlı ilişki saptandı.
Çok Merkezli Klinik Deneme
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 10 üroloji merkezinde 500 BPH hastası üzerinde gerçekleştirilen çalışmada, IPSS’in geniş hasta popülasyonlarında da güvenilir ve geçerli olduğu doğrulandı. Formun ortalama uygulama süresi 5 dakikanın altında kaldı.
İleri Okuma
- Barry MJ, Fowler FJ Jr, O’Leary MP, et al. The American Urological Association symptom index for benign prostatic hyperplasia. J Urol. 1992;148(5 Pt 1):1549–1557.
- Barry MJ, Williford WO, Chang Y, Machnicki G, Jones KM, Walker-Corks C, Meenan RT. 1996. Measuring patient-based outcomes: the American Urological Association symptom index for benign prostatic hyperplasia. Urology. 47(3 Suppl):3–13.
- Rosen RC, Cappelleri JC, Smith MD, Lipsky J, Peña BM. Development and evaluation of an abridged, 5‐item version of the International Index of Erectile Function (IIEF‐5) as a diagnostic tool for erectile dysfunction. Int J Impot Res. 1999;11(6):319–326.
- Homma Y, Fujita K, Okada K, et al. Analysis of interobserver reliability of the International Prostate Symptom Score among Japanese community-dwelling men. Urology. 2000;55(5):761–764.
- Stedman TL. Stedman’s Medical Etymology. Lippincott Williams & Wilkins; 2008.
- Dorland’s Illustrated Medical Dictionary. 32nd ed. Elsevier; 2012.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.