Koagülaz, Staphylococcus aureus’un diğer stafilokok türlerinden tanımlanması ve ayırt edilmesi için bir belirteç görevi gören önemli bir enzimdir. Fibrinojenin fibrine dönüşümünü katalize ederek kan pıhtısı oluşumuna yol açan, termostabil trombin benzeri bir maddedir. İki tür koagülaz vardır: serbest koagülaz ve topaklanma faktörü olarak da bilinen bağlı koagülaz.
Serbest Koagülaz
Serbest koagülaz, bakteri hücresi tarafından çevresine salınan hücre dışı bir enzimdir. Bir plazma pıhtılaşma faktörü ile etkileşime girerek fibrinojenin fibrine dönüşmesine yol açarak kan plazmasının pıhtılaşmasına neden olur. Bu özellik, koagülaz reaksiyonunun bakteri ile aşılanmış plazma içeren bir cam tüpte görünür fibrin pıhtıları oluşturduğu laboratuvar testlerinde kullanılır. Bu test, koagülaz pozitif Staphylococcus aureus ile diğer koagülaz negatif Staphylococcus türleri arasında ayrım yapmak için çok önemlidir.
Bağlı Koagülaz (Topaklanma Faktörü)
Bağlı koagülaz veya topaklanma faktörü, S. aureus’un bakteriyel hücre duvarında bulunur. Plazmadaki fibrinojene doğrudan bağlanarak bakteri hücrelerinin topaklaşmasına veya bir araya toplanmasına neden olur. Bu reaksiyon, bağlı koagülazın varlığının bakterilerin gözle görülür aglütinasyonuna yol açtığı bir slayt testinde gözlemlenir. Slayt testi basitliği ve hızı nedeniyle yaygın olarak kullanılsa da belirli S. aureus suşları için negatif sonuçlar verebilir ve tüp testleri aracılığıyla daha fazla doğrulama yapılmasını gerektirir.
Klinik Uygulamalar ve Tanısal Testler
Klinik mikrobiyoloji laboratuvarlarında koagülaz testi, S. aureus’un neden olduğu enfeksiyonların teşhisinde standart bir yöntemdir. Slayt testi hızlı uygulanması nedeniyle yaygın olarak tercih edilmektedir. Bununla birlikte, farklı suşlar arasında topaklanma faktörünün ekspresyonundaki farklılıklar ve kapsül polisakaritleri tarafından olası maskeleme, yanlış negatiflere yol açabilir. Bu nedenle slayt testi negatifse doğrulama için tüp testi yapılması önerilir. Bu zorluklara rağmen koagülaz testleri, S. aureus’u tanımlamadaki doğrulukları ve basitlikleri nedeniyle oldukça kabul görmektedir.
Koagülaz Negatif Stafilokoklar (CoNS)
Tüm stafilokoklar koagülaz üretmez. Koagülaz negatif stafilokoklar (CoNS) olarak adlandırılmayanlar. Bunlar şunları içerir:
- Stafilokok epidermidis
- Stafilokok haemolyticus
- Stafilokok capitis
- Stafilokok simulanları
- Stafilokok hominis
- Stafilokok warneri
- Stafilokok xylosus
- Stafilokok lugdunensis
- Stafilokok saprophyticus
Çoğunlukla S. aureus’tan daha az patojen olmasına rağmen, KNS klinik ortamlarda, özellikle de nozokomiyal enfeksiyonların nedenleri olarak ve implante edilmiş tıbbi cihaz bulunan hastalarda önemlidir.
Tarih
“Pıhtılaşma” terimi, “kıvrılmak” veya “koyulaşmak” anlamına gelen Latince “coagulatio” kelimesinden türetilmiştir. İlk kez 19. yüzyılda bakteriler tarafından üretilen ve kanın pıhtılaşmasına neden olabilecek bir maddeyi tanımlamak için kullanıldı.
Erken Tanıma ve Kavram Yanılgıları
Koagülaz kavramı, eski zamanlara dayanan ilk gözlemler ve açıklamalarla yüzyıllardır bilinmektedir. Hipokrat M.Ö. 5. yüzyılda bazı hayvanların kanının diğer hayvanların kanıyla karıştığında pıhtılaşacağını kaydetmişti. Ancak koagülazın kesin doğası 19. yüzyıla kadar anlaşılamamıştır.
1880’lerde Alman bakteriyolog Robert Koch, Staphylococcus aureus bakterisi üzerinde çalışıyordu. Bakterilerin kanın pıhtılaşmasına neden olabilecek bir madde ürettiğini gözlemledi. Koch bu maddeye “koagülaz” adını verdi ve Staphylococcus aureus’un neden olduğu apse ve diğer enfeksiyonların oluşumundan sorumlu olduğunu gösterdi.
20. Yüzyıl ve Koagülaz Üretiminin Keşfi
20. yüzyılda koagülaz ve bunun bakteriyel enfeksiyonlardaki rolüne yönelik araştırmalarda bir artış görüldü. 1930’larda Amerikalı mikrobiyolog Rebecca Lancefield, Staphylococcus aureus türlerini koagülaz üretme yeteneklerine göre sınıflandırmak için bir yöntem geliştirdi. Bu yöntem günümüzde Staphylococcus aureus enfeksiyonlarını teşhis etmek için hala kullanılmaktadır.
1970’lerde Alman mikrobiyolog Klaus Kalk, koagülazı kodlayan geni izole etmek için genetik mühendisliğini kullandı. Bu keşif, koagülaz üretimine yönelik yeni testlerin geliştirilmesine ve Staphylococcus aureus enfeksiyonlarına karşı aşı üretimine yol açtı.
Modern Bakış Açıları ve Tedavi Yaklaşımları
Günümüzde koagülaz, Staphylococcus aureus tarafından üretilen ve bakterilerin patojenitesine ve istilacı doğasına katkıda bulunan bir virülans faktörü olarak kabul edilmektedir. Staphylococcus aureus enfeksiyonları cilt enfeksiyonları, zatürre, menenjit ve septisemi gibi çeşitli hastalıklara neden olabilir.
Staphylococcus aureus enfeksiyonlarının tedavisi tipik olarak bakterileri öldüren antibiyotikleri içerir. Bazı durumlarda enfekte dokuyu çıkarmak için ameliyat gerekli olabilir. Şiddetli enfeksiyonlarda, Staphylococcus aureus toksinlerinin etkilerini nötralize etmek amacıyla intravenöz immünoglobulin (IVIG) uygulanabilir.
- Ayrıca bakınız; Koagulum
Kaynak
- Becker, K., Heilmann, C., & Peters, G. (2014). Coagulase-Negative Staphylococci. Clinical Microbiology Reviews, 27(4), 870-926.
- Chambers, H. F. (1997). The changing epidemiology of Staphylococcus aureus? Emerging Infectious Diseases, 3(1), 9-17.
- Peacock, S. J., & Paterson, G. K. (2015). Mechanisms of Methicillin Resistance in Staphylococcus aureus. Annual Review of Biochemistry, 84, 577-601.
