Koroner arterlerin duvarlarında oluşan plaklardan ötürü ortaya çıkan bir hastalıktır.
- Koroner arter hastalığı, göğüs ağrısı (anjina pektoris), solunum güçlüğü ve fiziksel güçsüzlükle kendini gösteren koroner arterlerin kronik bir hastalığıdır.
- Tetikleyici, kan damarları içindeki aterosklerotik plak nedeniyle arterlerin daralmasıdır.
- En önemli komplikasyon, ölümle sonuçlanabilen veya kronik kalp yetmezliğine yol açabilen kalp krizidir.
- Bunun önemli bir nedeni, çok fazla stres, çok az egzersiz ve sağlıksız beslenme ile hareketsiz yaşam tarzımızdır.
- Yaş, cinsiyet, kalıtım ve sigara kullanımı da rol oynar.
- Koroner kalp hastalığına yönelik ilaçlar arasında statinler, asetilsalisilik asit, antihipertansifler ve nitratlar bulunmaktadır. Önleme için sağlıklı bir yaşam tarzı önerilir.
Klinik Belirtiler:
Koroner Arter Hastalığı (KAH) için tanı kriterleri tipik olarak klinik değerlendirme, tıbbi öykü, fizik muayene ve çeşitli tanı testlerinin bir kombinasyonunu içerir. Spesifik kriterler, farklı tıbbi toplulukların ve kuruluşların kılavuzlarına ve tavsiyelerine bağlı olarak değişebilir. İşte KAH için yaygın olarak kullanılan bazı tanı kriterleri:
Tipik Anjina: Efor veya duygusal stres ile tetiklenen ve dinlenme veya nitrogliserin ile rahatlayan substernal göğüs ağrısı veya rahatsızlığı ile karakterize edilir.
Atipik Anjina: Tipik anjina kriterlerini tam olarak karşılamayan göğüs ağrısı veya rahatsızlığı.
Anginal Olmayan Göğüs Ağrısı: Angina ile uyumlu olmayan göğüs ağrısı veya rahatsızlığı.
Risk Faktörleri:
- Yaş: 45 yaş ve üzeri erkekler ile 55 yaş ve üzeri kadınlar.
- Aile Geçmişi: KAH veya erken koroner olay varlığı (erkek akrabalarda 55 yaşından önce ve kadın akrabalarda 65 yaşından önce).
- Sigara kullanımı: Mevcut veya yakın zamanda sigara içme öyküsü.
- Hipertansiyon: Kan basıncı ≥140/90 mmHg veya antihipertansif ilaç kullanıyor olmak.
- Dislipidemi: Yüksek LDL kolesterol ve düşük HDL kolesterol dahil olmak üzere anormal lipid seviyeleri.
- Diabetes Mellitus: Tip 1 veya tip 2 diyabet.
- Şeker hastalarının olmayanlara göre KAH konusunda kötü bir prognozu vardır.
- Obezite: Vücut kitle indeksi (VKİ) ≥30 kg/m².
- Hareketsiz Yaşam Tarzı: Düzenli fiziksel aktivite eksikliği.
- Kronik Böbrek Hastalığı: Azalmış böbrek fonksiyonu (örn. tahmini glomerüler filtrasyon hızı <60 mL/dak/1.73m²).
- Miyokard infarktüsü
- iskemik kardiyomiyopati
- Otonomik nöropati nedeniyle, kalp krizi durumunda bir uyarı sinyali olarak önemli olan ağrı semptomları genellikle eksiktir, bu da tedavinin ertelendiği anlamına gelir.
- Tüm koroner damarlar daha sık olarak etkilenir.
- Revaskülarizasyondan sonra (stent veya baypas ameliyatı) ), reoklüzyon daha sık görülür.
Teşhis
- PAH ve SAH tanısı: renkli dupleks sonografi, MR – veya BT anjiyografi
- KKH: (stres) EKG, miyokard sintigrafisi, koroner BT, koroner anjiyografi
Elektrokardiyogram (EKG):
İstirahat EKG’si: ST-segment depresyonu, T-dalgası inversiyonu veya patolojik Q dalgaları gibi spesifik EKG değişikliklerinin varlığı.
Kardiyak Biyobelirteçler:
Miyokardiyal hasarı gösteren troponin gibi kardiyak biyobelirteçlerin yüksek seviyeleri.
Görüntüleme Testleri:
Stres Testi: İndüklenebilir iskemi varlığını değerlendirmek için egzersiz veya farmakolojik stres testi (örn. stres ekokardiyografisi, nükleer görüntüleme).
Koroner Anjiyografi: Koroner arterleri görüntülemek ve önemli tıkanıklıkların varlığını değerlendirmek için invazif görüntüleme tekniği.
KAH tanısının çok faktörlü olduğunu ve bir sağlık uzmanı tarafından kapsamlı bir değerlendirme gerektirdiğini unutmamak önemlidir. Tanı için spesifik kriterler ve eşikler, bireysel hasta özelliklerine ve klinik yargıya göre değişebilir.
Tedavi
Koroner Arter Hastalığı (KAH) için tedavi algoritması hastalığın ciddiyetine, semptomların varlığına ve bireysel hasta faktörlerine bağlı olarak değişebilir. Burada KAH için tedavi algoritmasının genel bir taslağı verilmiştir:
Konservatif:
- Kan basıncının optimizasyonu, hiperlipidemi (LDL kolesterol < 70 mg/dl)
- Normal glisemi değerleri artı sigaradan kaçınma
- PAH: ayak bakımı, ortopedik ayakkabılar, trombosit agregasyon inhibitörleri,
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Sigarayı bırakma: Sigarayı bırakmayı teşvik edin ve sigara bırakma programları için kaynaklar sağlayın.
- Sağlıklı beslenme: Meyve, sebze, tam tahıllar, yağsız proteinler açısından zengin, doymuş ve trans yağ oranı düşük, kalp açısından sağlıklı bir diyete vurgu yapın.
- Düzenli egzersiz: Tolere edildiği ve hastanın durumuna uygun olduğu şekilde düzenli fiziksel aktiviteyi teşvik edin.
- Kilo yönetimi: Aşırı kilolu veya obez ise kilo kaybını teşvik edin.
- Diyabet kontrolü: Diyabetli hastalar için glisemik kontrolü optimize edin.
Farmakolojik Tedavi:
- Antiplatelet Tedavi: Aspirin tipik olarak uzun süreli bir antiplatelet tedavi olarak reçete edilir. Perkütan koroner girişim (PCI) sonrasında ikili antiplatelet tedavi (aspirin artı P2Y12 inhibitörü) düşünülebilir.
- Statin Tedavisi: Hastanın risk profiline göre hedef LDL kolesterol seviyelerine ulaşmak için statin ilaçları reçete edin.
- Beta-Blokerler: Önceden miyokard enfarktüsü, kalp yetmezliği veya anjinası olan hastalarda beta-bloker tedavisine başlayın.
- Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim (ACE) İnhibitörleri veya Anjiyotensin II Reseptör Blokerleri (ARB’ler): Hipertansiyon, diyabet, sol ventrikül disfonksiyonu veya önceden miyokard enfarktüsü geçirmiş hastalar için ACE inhibitörleri veya ARB’leri düşünün.
- Nitrogliserin: Gerektiğinde anjina semptomlarının giderilmesi için nitrogliserin reçete edin.
- Diğer İlaçlar: Hastanın durumuna göre kalsiyum kanal blokerleri gibi ek ilaçlar düşünülebilir.
Girişimsel
- Anjiyoplasti, Stent implantasyonu
- Trombendaterektomi
- Bypass ameliyatı
Revaskülarizasyon Prosedürleri:
- Perkütan Koroner Müdahale (PCI): Semptomlara veya yüksek risk özelliklerine neden olan önemli koroner arter darlığı olan hastalar için stentli PKG’yi düşünün.
- Koroner Arter Bypass Grefti (CABG): Yaygın koroner arter hastalığı, sol ana koroner arter hastalığı veya sol ventrikül fonksiyonu bozulmuş çok damar hastalığı olan hastalar için KABG’yi önerin.
İkincil Önleme:
- Kardiyak Rehabilitasyon: İyileşmeyi optimize etmek ve yaşam tarzı danışmanlığı sağlamak için uygun hastaları kardiyak rehabilitasyon programlarına yönlendirin.
- Eğitim ve Risk Faktörü Modifikasyonu: KAH, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç uyumu ve risk faktörlerinin yönetimi hakkında hasta eğitimi sağlayın.
- Uzun Vadeli Takip: Hastaları semptom kontrolü, ilaç uyumu ve hastalığın ilerlemesi açısından düzenli olarak izleyin.
Tedavi algoritmasının bireysel hasta özelliklerine ve farklı tıp topluluklarının kılavuzlarına göre değişebileceğini unutmamak önemlidir. Tedavi kararları bir sağlık uzmanına danışılarak verilmelidir.
Kaynak:
- Fihn SD, et al. (2012). 2012 ACCF/AHA/ACP/AATS/PCNA/SCAI/STS guideline for the diagnosis and management of patients with stable ischemic heart disease: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, and the American College of Physicians, American Association for Thoracic Surgery, Preventive Cardiovascular Nurses Association, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, and Society of Thoracic Surgeons. Circulation, 126(25), e354-e471.
- Roffi M, et al. (2016). 2015 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation: Task Force for the Management of Acute Coronary Syndromes in Patients Presenting without Persistent ST-Segment Elevation of the European Society of Cardiology (ESC). European Heart Journal, 37(3), 267-315.
- Amsterdam EA, et al. (2014). 2014 AHA/ACC Guideline for the Management of Patients with Non-ST-Elevation Acute Coronary Syndromes: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines
