Addison hastalığı olarak da bilinen Morbus Addison, adrenal bezlerin, özellikle glukokortikoidler ve mineralokortikoidler olmak üzere yeterli steroid hormonları üretmediği nadir, kronik bir endokrin bozukluğudur.
Nadir görülmekle birlikte ölümcül olabilen bir böbrek üstü bezi hastalığıdır. Otoimmün hastalıkları, tümörler, Hemorajik enfarktüs, ilaç zehirlenmeleri gibi sebeplerden dolayı böbrek üstü bezinin zarar görmesiyle ortaya çıkar.
Tedavi için ömür boyu glukokortikoid takviyesi kullanılır.
Patofizyoloji
Addison hastalığı adrenal korteks hasarından kaynaklanır. Bu hasar, sanayileşmiş ülkelerdeki en yaygın neden olan otoimmün kökenli olabilir veya enfeksiyonlara, kanamaya, tümörlere veya genetik faktörlere bağlı olabilir.
Hormonal Tutulum
ACTH (Adrenokortikotropik Hormon):
- Ön hipofiz bezi tarafından üretilen ACTH, adrenal korteksi glukokortikoidler (öncelikle kortizol) ve daha az ölçüde mineralokortikoidler ve androjenler üretmesi için uyarır.
- Addison hastalığında, kortizol geri bildiriminin olmaması, hipofiz bezi tarafından ACTH üretiminin ve salgılanmasının artmasına neden olur ve bu da ACTH’nin melanosit uyarıcı aktivitesi nedeniyle hiperpigmentasyona neden olabilir.
Renin:
- Renin-anjiyotensin-aldosteron sisteminin (RAAS) bir parçası olan renin, kan basıncının düzenlenmesinde ve elektrolit dengesinde çok önemli bir rol oynayan bir enzimdir.
- Addison hastalığında azalan aldosteron seviyeleri, sodyum tutulumunun azalmasına ve potasyum seviyelerinin artmasına neden olur; bu da vücut elektrolit dengesini korumaya çalışırken renin üretimini uyarabilir.
Hidrokortizon:
- Addison hastalığının tedavisinde eksik endojen glukokortikoidlerin yerini almak üzere kullanılan sentetik bir kortizol formu.
- Dozaj, kortizol seviyelerinin doğal günlük değişimini taklit edecek şekilde uyarlanır; genellikle sabahları daha yüksek bir doz ve öğleden sonraları daha düşük bir doz kullanılır.
Fludrokortizon:
- Addison hastalığında eksik aldosteronun yerine kullanılan, uygun sodyum ve potasyum seviyelerinin korunmasına ve kan basıncının yönetilmesine yardımcı olan sentetik bir mineralokortikoid.
Adrenal Steroid Biyosentezi
- Adrenal bezler, glukokortikoidler (örneğin kortizol), mineralokortikoidler (örneğin aldosteron) ve androjenler (örneğin dehidroepiandrosteron) dahil olmak üzere çeşitli steroid türlerini sentezler.
- Biyosentez, kolesterolün pregnenolon’a dönüştürülmesini içerir ve bu daha sonra diğer tüm adrenal steroidlerin üretimi için bir öncü görevi görür. Bu süreç ACTH tarafından düzenlenir ve adrenal kortekste meydana gelir.
Tarih
1855’de İngiliz doktor Thomas Addison tarafından ilk defa hastalığın belirtileri betimlenmiştir. Hatta belirtilerin böbrek üstü bezi ile ilgili olabileceğini düşünmüştür. Kısacası, Charles-Édouard Brown-Séquard tarafından 1855 ila 1870 arasında yayımlanan çalışmalarıyla ilk kez böbrek üstüü bezinin görevi açıklanmadan önce.
1)Belirtileri
Hastalarda ACTH- üretimi artarken; Aldosteron, Kortisol ve hormonlarda azalma görülür.
Aldosteronun azalması hastalarda hipotansiyon, kuvvetsizlik, sebepsiz kilo kaybına yol açar. Yüksek ACTH üretiminin sebep olduğu hiperpigmentasyon ile birlikte bu belirtiler hastalığın teşhisinde önemli rol oynar.
- Hiponatremi
- Hiperkalemi
- Azidoz
- Tuza aşerme
İleri Okuma
- Bornstein, S. R., Allolio, B., Arlt, W., Barthel, A., Don-Wauchope, A., Hammer, G. D., … & Torpy, D. J. (2016). Diagnosis and Treatment of Primary Adrenal Insufficiency: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 101(2), 364-389.
- Charmandari, E., Nicolaides, N. C., & Chrousos, G. P. (2014). Adrenal insufficiency. The Lancet, 383(9935), 2152-2167.
- Stewart, P. M., & Newell-Price, J. D. C. (2016). The Adrenal Cortex. In Melmed, S., Polonsky, K. S., Larsen, P. R., & Kronenberg, H. M. (Eds.), Williams Textbook of Endocrinology (13th ed., pp. 490-555). Elsevier.
- Arlt, W., & Allolio, B. (2003). Adrenal insufficiency. The Lancet, 361(9372), 1881-1893.
