Novichok, Rusça “yeni gelen” ya da “yeni adam” anlamına gelmektedir ve Sovyetler Birliği tarafından 1970 ve 1980’lerde Foliant olarak bilinen gizli kimyasal silah programının bir parçası olarak geliştirilen bir grup sinir ajanını ifade etmektedir. Novichoklar şimdiye kadar üretilmiş en ölümcül sinir ajanları olarak kabul edilir ve bazı varyantları muhtemelen bir başka sinir ajanı olan VX’ten beş ila sekiz kat daha etkilidir.
Kimyasal Yapısı ve Etki Şekli
Novichoklar organofosfor bileşikleridir, ancak çoğu sinir gazından farklı bir yapıya sahiptirler. Asetilkolinesteraz enzimini bloke ederek sinir sistemini bozarlar. Bu enzim, sinir sisteminde sinyaller gönderen bir nörotransmitter olan asetilkolini parçalar. Asetilkolinesteraz inhibe edildiğinde, asetilkolin birikerek kasların ve bezlerin aşırı uyarılmasına yol açar.
Belirtiler ve Tedavi
Novichok ajanlarına maruz kalınması, göz bebeklerinde büyüme, kasılmalar, salya akması, aşırı terleme, bulantı, kusma, ishal, solunum yetmezliği ve ciddi vakalarda ölüm dahil olmak üzere bir dizi belirtiye neden olabilir. Bu belirtiler maruziyetten sonra saniyeler ila dakikalar içinde ortaya çıkabilir.
Atropin ve pralidoksim tipik olarak Novichok sinir gazı zehirlenmesini tedavi etmek için kullanılır, ancak tedavi maruziyetten hemen sonra uygulandığında en etkilidir.
Teşhis
noviçok zehirlenmesinin teşhisi, hastanın aşağıdakileri içerebilen semptomlarına dayanır:
- Miyozis (iğne ucu kadar göz bebekleri)
- Salivasyon
- Bulanık görme
- Konvülsiyonlar
- Nöbetler
- Bilinç kaybı
- Solunum yetmezliği
Teşhis, hastanın kanında, idrarında veya saçında novikok varlığını tespit edebilen laboratuvar testleriyle doğrulanabilir. Ancak bu testler her zaman mevcut değildir ve tanı hastanın semptomlarına ve maruziyet koşullarına göre konulabilir.
Noviçok zehirlenmesi için tedavi destekleyicidir ve şunları içerir:
- Sinir ajanının sinir sistemi üzerindeki etkilerini engelleyen bir antidot olan atropin.
- Sinir ajanının parçalanmasına yardımcı olan oksimler.
- Mekanik ventilasyon ve nöbetlerin tedavisi gibi destekleyici bakım.
Noviçok zehirlenmesinin prognozu maruziyetin ciddiyetine ve tedavinin hızına bağlıdır. Hızlı tedavi ile çoğu hasta tamamen iyileşir. Ancak ciddi vakalarda novikok zehirlenmesi ölümcül olabilir.
Noviçok zehirlenmesinin teşhis ve tedavisi hakkında bazı ek bilgiler aşağıda verilmiştir:
- Noviçok zehirlenmesinin belirtileri maruziyetten sonraki dakikalar içinde ortaya çıkabilir ya da gelişmesi saatler hatta günler alabilir.
- Noviçok zehirlenmesi için özel bir panzehir yoktur, ancak atropin ve oksimler hastanın hayatta kalma şansını artırmaya yardımcı olabilir.
- Novichok zehirlenmesinin tedavisi zamana duyarlıdır ve en iyi sonuç için erken tedavi şarttır.
Suikastlarda Kullanım
Novichok ajanları suikastlarda kullanılmalarıyla ünlüdür. 2018 yılında eski Rus casusu Sergei Skripal ve kızı İngiltere’nin Salisbury kentinde Novichok ajanı ile zehirlendi. Her ikisi de haftalarca kritik durumda kaldıktan sonra hayatta kaldı. Aynı yılın ilerleyen günlerinde bir İngiliz vatandaşı, saldırıda kullanılan atılmış konteynırla temas ettikten sonra hayatını kaybetti.
Kaynak:
- Hoenig, Steven L. (2007). Compendium of Chemical Warfare Agents. Springer. ISBN 978-0-387-34626-7.
- Wiseman, John S. (October 1992). “Novichoks – The Aum Shinrikyo Connection?”. Jane’s Intelligence Review.
- Kellogg, Ryan (March 21, 2018). “The science behind the nerve agent poisoning”. Science in the News. Harvard University.
- “Nerve agents”. Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons. Retrieved 15 March 2018.
- Stock, Tony; Holmstedt, Bo (2001). “Medical Aspects of Chemical and Biological Warfare”. Borden Institute.
