páthos

1. Acı, ıstırap, sıkıntı: Antik Yunan edebiyatında πάθος’un birincil anlamı genellikle fiziksel acı, ağrı veya sıkıntıya, zorluğa maruz kalma durumuna atıfta bulunur.
2. Ölüm: Bazı bağlamlarda πάθος, acının nihai biçimi olan ölüme kadar uzanır. Bu sadece fiziksel ölümü değil, kaybın duygusal ve ruhsal sonuçlarını da temsil edebilir.
3. Talihsizlik, felaket, afet: Bu sözcük, özellikle trajik şiirlerde, bireylerin veya toplulukların başına gelen olumsuz koşulları veya büyük felaketleri tanımlamak için sıklıkla kullanılırdı.
4. Güçlü duygu, tutku: πάθος aynı zamanda aşk, öfke, keder ve diğer güçlü duyguları kapsayan yoğun duygusal deneyimlere de atıfta bulunur. Bu kullanım, karakterlerin duygusal çalkantılarının merkezi olduğu Yunan trajedilerinde öne çıkmaktadır.
5. Durum, hal: Bir durum ya da koşulu ifade etmek için kullanılırdı, genellikle hastalık hali ya da belirli bir duygusal durum gibi belirli bir deneyim ya da duruma atıfta bulunurdu.
6. Olay: Daha nötr bir anlamda πάθος, olumsuz olması gerekmeyen, ancak bir kişinin hayatında veya geçmişinde iz bırakan herhangi bir önemli olayı da ifade edebilir.

Tıbbi terminolojide πάθος’un etkisi, özellikle hastalık, acı çekme ve duygusal durumlarla ilgili terimlerde yaygındır. Tıp ve patoloji ile ilgili birçok İngilizce kelime bu kökten türetilmiştir ve orijinal Yunanca acı çekme veya bir kişinin sağlık durumunu etkileyen bir durum anlamlarını yansıtır.

1. Patoloji: πάθος (páthos) ve -λογία (-logia, “çalışma”) sözcüklerinden türetilen patoloji, hastalıkların, özellikle de nedenleri ve etkilerinin bilimsel olarak incelenmesi anlamına gelir. Terim, araştırma gerektiren bir durum olarak acı veya hastalık kavramını somutlaştırır.
2. Patogenez: πάθος ile γένεσις (genesis, “köken” veya “yaratılış”) sözcüklerinin birleşiminden oluşan patogenez, hastalıkların gelişimini ve kökenini ifade eder. Bu terim, bir hastalığın nasıl başladığını ve acıya yol açan biyolojik mekanizmaları tanımlamak için kullanılır.
3. Psikopatoloji: Bu terim Yunanca ψυχή (psyche, “ruh” veya “zihin”) ve πάθος kelimelerini birleştirir. Zihinsel bozuklukların veya psikolojik ıstırabın incelenmesini ifade eder ve ıstırap kavramının sadece fiziksel rahatsızlıklar için değil aynı zamanda zihinsel ve duygusal sıkıntılar için de geçerli olduğunu gösterir.
4. Sempati ve Empati: Bu terimler Yunanca σύν (syn, “birlikte”) ve ἐν (en, “içinde”) köklerinin πάθος ile birleşiminden gelmektedir. Sempati, bir başkasının acısını paylaşmak ya da ona merhamet duymak anlamına gelirken, empati bir başkasının duygusal durumunu ya da acısını anlama ve dolaylı olarak deneyimleme yeteneğini ifade eder.
5. Homeopati ve Allopati: ὅμοιος (hómoios, “benzer”) ve πάθος kelimelerinden türetilen homeopati, tedavide hastalığın semptomlarına benzer etkiler yaratan maddelerin kullanıldığı tıbbi bir uygulamayı ifade eder. Allopati, ἄλλος (allos, “diğer”) ve πάθος kelimelerinden türetilmiş olup, hastalığın semptomlarına zıt etkilere neden olan maddelerin kullanıldığı geleneksel tıbbi tedaviyi ifade eder.
6. İdiopati: Yunanca ἴδιος (idios, “kendi, özel”) ve πάθος kelimelerinden gelen idiopati, kendiliğinden ortaya çıkan veya nedeni bilinmeyen bir hastalık veya durumu ifade eder.

Hipokrat ve Galen gibi isimlerin tıbbi yazılarında πάθος genellikle anormal fiziksel veya zihinsel durumlara atıfta bulunurdu. Hastalıkların belirtisi olan çeşitli acı biçimlerini tanımlamak için kullanılmıştır. Örneğin Hipokrat tıbbı, sağlık ve hastalığın genel çalışmasının bir parçası olarak πάθος’un (hastalık veya durum) nedenini (αἰτία, aitia) ve doğasını anlamaya çalışmıştır.

• Liddell, H.G., Scott, R., & Jones, H.S. (1940). A Greek-English Lexicon (9th ed.). Oxford: Clarendon Press.
• Hippocrates. Corpus Hippocraticum. Various Editions.
• Galen. De Methodo Medendi (On the Method of Healing). Various Editions.
• Chantraine, P. (1968). Dictionnaire Étymologique de la Langue Grecque: Histoire des Mots. Klincksieck.