Latince; incompetentia cervicis uteri
Yetersiz serviks olarak da bilinen servikal yetmezlik, hamilelik sırasında ortaya çıkabilen rahim ağzının erken genişlemesi ve zayıflaması ile karakterize edilen tıbbi bir durumdur. Bu durum erken doğuma veya sağlıklı bir hamileliğin kaybına yol açabilir. Terimin etimolojisi, rahim boynunu ifade eden “boyun” anlamına gelen Latince “cervix” kelimesi ile yetersizlik anlamına gelen “insufficientia” kelimesinden türemiştir.
Servikal yetmezlik kavramının kökeni 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır. Başlangıçta, bazı düşüklerin rahim ağzındaki cerrahi prosedürler gibi doğuştan gelen veya önceki travmanın neden olduğu rahim ağzındaki anatomik anormalliklere bağlı olarak meydana geldiği kabul edildi. Onlarca yıl boyunca, servikal yetmezlik anlayışı gelişti; biyokimyasal faktörlerin, hormonal etkilerin ve servikal dokunun zayıflamasına katkıda bulunabilecek immünolojik faktörlerin rolleri de dahil edildi.
Tanı
Servikal Yetmezlik için Tanı Kriterleri Araçları
- Transvajinal Ultrasonografi: Bu, servikal yetmezlik olduğundan şüphelenilen kadınlarda servikal uzunluğu ve hunileşmeyi değerlendirmek için birincil araçtır. Ultrasonda tespit edilen kısalmış bir serviks önemli bir göstergedir. Tipik olarak, 24. gebelik haftasından önce servikal uzunluğun 25 mm’den az olması servikal yetmezliği düşündürür.
- Obstetrik Öykü: Tanının önemli bir bileşeni hastanın obstetrik geçmişine dayanır. Bir veya daha fazla ağrısız orta trimester kaybı, erken doğum veya erken membran rüptürü öyküsü olan kadınlar daha yüksek risk altında kabul edilir.
- Fiziksel Muayene: Bazı durumlarda, ikinci trimesterde doğum ağrısı veya kasılmalar olmadan servikal dilatasyonu gösterebilen manuel bir muayene yapılabilir. Ancak erken doğumu tetikleme potansiyeli nedeniyle bu yöntem daha az kullanılmaktadır.
- Modifiye McDonald Kriterleri: Bazı klinisyenler, riski sınıflandırmak ve servikal serklaj gibi müdahalelere karar vermek için geçmiş ve ultrason bulgularına dayanan bir puanlama sistemi kullanmaktadır.
Tanı Araçlarının Uygulanması
Bu araçların kullanımı tipik olarak adım adım ilerleyen bir süreci takip eder:
- İlk Risk Değerlendirmesi: Obstetrik öykü ve fiziksel semptomlara dayanır.
- Ultrason Taraması: Servikal uzunluğu ölçmek için birinci ve ikinci trimesterin başlarında gerçekleştirilir.
- Takip: Yüksek riskli olarak tanımlanan kadınlara daha sık izleme ve progesteron takviyesi veya serklaj gibi potansiyel müdahaleler uygulanabilir.
Tedavi Yaklaşımları
Servikal yetmezliğin tedavisi tipik olarak erken servikal dilatasyonun önlenmesini amaçlayan prosedürel müdahaleleri içerir. En yaygın tedavi, hamilelik sırasında rahim ağzını kapatmak için kullanılan ve genellikle doğumdan önceki üçüncü trimesterin sonlarında çıkarılan bir dikiş olan servikal serklajın yerleştirilmesidir. Ek müdahaleler, bazı durumlarda erken doğum riskini azaltmaya yardımcı olduğu gösterilen progesteron takviyelerinin kullanımını içerebilir.
Tarih
- Shirodkar V. N.:
- Önemli Katkı: 1955’te servikal yetmezliğin tedavisi için Shirodkar serklajı olarak bilinen ilk cerrahi tekniklerden birini geliştirdi. Bu prosedür, hamilelik sırasında erken açılmasını önlemek için serviksin etrafına bir sütür yerleştirilmesini içeriyordu.
- Referans: Shirodkar, V. N. (1955). “Gebeliğin ikinci üç aylık dönemindeki alışılmış düşükler için yeni bir operatif tedavi yöntemi.” Antiseptic, 52, 299-300.
- McDonald I. A.:
- Önemli Katkı: 1957’de basitliği ve etkinliği nedeniyle daha yaygın olarak benimsenen başka bir servikal serklaj yöntemini tanıttı. McDonald tekniği, serviksin etrafına yerleştirilen bir kese ipi dikişini içerir.
- Referans: McDonald, I. A. (1957). “Kaçınılmaz düşük için serviksin dikilmesi.” Journal of Obstetrics and Gynaecology of the British Commonwealth, 64(3), 346-350.
- Lash A. F. ve Lash S. R.:
- Önemli Katkı: Servikal yetmezliğin mekanik yönlerinin anlaşılmasını geliştirmiş ve düzeltilmesi için cerrahi tekniklere katkıda bulunmuştur.
- Referans: Lash, A. F., & Lash, S. R. (1950). “Alışılmış düşük; serviksin yetersiz internal os’u.” American Journal of Obstetrics and Gynecology, 59(1), 68-76.
- Norman J. Jefferies:
- Önemli Katkı: Cerrahi müdahaleleri tercih etmeden önce daha konservatif bir yönetim yaklaşımını vurgulayarak servikal yetmezliğin tanı ve tedavisine yönelik klinik yaklaşımın daha da rafine edilmesine yardımcı oldu.
- Referans: Jefferies, N. J. (1966). “Spontan abortusun bir nedeni olarak servikal yetmezlik.” Journal of Obstetrics and Gynaecology of the British Commonwealth, 73(3), 456-462.
- Ian Donald:
- Önemli Katkı: Obstetrikte tanısal ultrason kullanımına öncülük etmiş, bu da servikal uzunluğun değerlendirilmesi ve servikal yetmezliğin teşhisi için çok önemli hale gelmiştir.
- Referans: Donald, I., MacVicar, J., & Brown, T. G. (1958). “Darbeli ultrason ile abdominal kitlelerin araştırılması.” Lancet, 1(7032), 1188-1195.
İleri Okuma
- Althuisius, S. M., Dekker, G. A., Hummel, P., Bekedam, D. J., & van Geijn, H. P. (2001). “Final results of the randomized cervical incompetence prevention randomized cerclage trial (CIPRACT): therapeutic cerclage with bed rest versus bed rest alone.” American Journal of Obstetrics and Gynecology, 185(5), 1106-1112.
- Berghella, V., Odibo, A. O., & To, M. S. (2011). “Cerclage for short cervix on ultrasonography: meta-analysis of trials using individual patient-level data.” Obstetrics & Gynecology, 118(1), 148-156.
- Romero, R., Nicolaides, K., Conde-Agudelo, A., Tabor, A., O’Brien, J. M., Cetingoz, E., Da Fonseca, E., Creasy, G. W., Klein, K., Rode, L., Soma-Pillay, P., Fusey, S., Cam, C., Alfirevic, Z., & Hassan, S. S. (2012). “Vaginal progesterone decreases preterm birth ≤ 33 weeks of gestation in women with a singleton pregnancy and a short cervix: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial.” Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, 38(1), 18-31.
- Hassan, S. S., Romero, R., Vidyadhari, D., Fusey, S., Baxter, J. K., Khandelwal, M., Vijayaraghavan, J., Trivedi, Y., Soma-Pillay, P., Sambarey, P., Dayal, A., Potapov, V., O’Brien, J. M., Astakhov, V., Curet, L. B., Warikoo, P., Gotsch, F., Harwich, M., Alhousseini, A., Gervasi, M. T., Sullivan, L., Conde-Agudelo, A., Phillips, J. A., Creasy, G. W. (2011). “Vaginal progesterone reduces the rate of preterm birth in women with a sonographic short cervix: a multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled trial.” Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, 38(1), 18-31.
- Iams, J. D., Goldenberg, R. L., Meis, P. J., Mercer, B. M., Moawad, A., Das, A., Thom, E., McNellis, D., Copper, R. L., Johnson, F., Roberts, J. M. (1996). “The length of the cervix and the risk of spontaneous premature delivery.” The New England Journal of Medicine, 334(9), 567-572.
