Ticari Adı: Clasem
Etken Madde: Sefdinir (Cefdinir)
I. Farmakolojik Özellikler
1. Etki Mekanizması
Sefdinir, üçüncü kuşak bir sefalosporin antibiyotiktir ve β-laktam antibiyotikler sınıfına aittir. Etkisini, bakteriyel hücre duvarının sentezinden sorumlu olan penisilin bağlayıcı proteinlere (PBP) bağlanarak gösterir. Bu bağlanma sonucu hücre duvarı peptidoglikanlarının çapraz bağlanması inhibe edilir. Hücre duvarı sentezinin bozulması, hücre duvarının zayıflamasına ve osmotik lizise neden olarak bakteriyel hücrenin ölümüne yol açar (bakterisidal etki).
II. Antibakteriyel Spektrum
Sefdinir, hem gram-pozitif hem de gram-negatif organizmalara karşı geniş bir antimikrobiyal etki spektrumuna sahiptir:
- Gram-pozitif bakteriler:
- Streptococcus pneumoniae
- Streptococcus pyogenes
- Metisiline duyarlı Staphylococcus aureus (MSSA)
- Gram-negatif bakteriler:
- Haemophilus influenzae
- Moraxella catarrhalis
- Escherichia coli (seçilmiş suşlar)
- Proteus mirabilis
Not: Etkinlik, izole edilen suşun sefdinir’e duyarlılığına bağlıdır. Metisiline dirençli stafilokoklar (MRSA) ve bazı beta-laktamaz üreten gram-negatif suşlar doğal olarak dirençli olabilir.
III. Direnç Mekanizmaları
- Beta-laktamaz üretimi:
Gram-negatif bakterilerin çoğu, sefdinir dahil olmak üzere β-laktam antibiyotikleri hidrolize eden enzimler (örneğin ESBL, AmpC beta-laktamazlar) üreterek ilaca direnç geliştirebilir. - PBP mutasyonları:
Özellikle Streptococcus pneumoniae gibi gram-pozitif organizmalarda PBP genlerinde mutasyonlar, sefdinir’in bağlanmasını engelleyerek direnç gelişimine neden olabilir. - Porin değişiklikleri ve efluks pompaları:
Gram-negatif bakterilerde porin kaybı ya da aktif efluks mekanizmaları, ilacın hücre içine girişini azaltarak etki gücünü düşürebilir.
IV. Farmakokinetik Özellikler
| Özellik | Değer / Açıklama |
|---|---|
| Biyoyararlanım | Oral uygulamada %16–21 arasında; gıda ile birlikte alındığında azalır. |
| Plazma protein bağlanması | Yaklaşık %60–70 |
| Yarı ömrü (t½) | Ortalama 1,7 saat |
| Dağılım | Vücut sıvılarına ve dokuya (özellikle akciğer, tonsil, orta kulak) iyi penetre olur. |
| Atılım | Esas olarak böbrek yoluyla değişmeden idrarla atılır. Probenesid böbrek atılımını inhibe edebilir. |
V. Klinik Kullanım Alanları
Sefdinir, özellikle toplum kökenli enfeksiyonların tedavisinde tercih edilmektedir. Geniş spektrumlu oluşu, solunum yolu enfeksiyonlarında ve pediatrik kullanımlarda önemli avantaj sağlar.
Endikasyonlar:
- Solunum Yolu Enfeksiyonları:
- Akut bakteriyel sinüzit
- Akut bronşit ve süperenfekte kronik bronşit
- Toplum kökenli pnömoni (hafif-orta şiddetli vakalarda)
- Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları:
- Akut farenjit / tonsillit (S. pyogenes)
- Otitis media (özellikle çocuklarda)
- Deri ve Yumuşak Doku Enfeksiyonları:
- İmpetigo
- Selülit
- Basit cilt enfeksiyonları (S. aureus, S. pyogenes)
VI. Yan Etkiler
| Sistem / Kategori | Belirtiler |
|---|---|
| Gastrointestinal | İshal, bulantı, karın ağrısı, dispepsi |
| Alerjik reaksiyonlar | Kaşıntı, döküntü, ürtiker, nadiren anafilaksi |
| Nadir / Ciddi Etkiler | Clostridioides difficile’e bağlı psödomembranöz kolit |
| Hematolojik (nadiren) | Eozinofili, lökopeni, trombositopeni |
| Karaciğer enzim değişiklikleri | ALT/AST yükselmesi (genellikle asemptomatik ve geçicidir) |
VII. İlaç Etkileşimleri
- Demir takviyeleri:
Sefdinir’in biyoyararlanımını azaltır; ayrıca demir ile kompleksleşerek dışkının kırmızımsı renkte görülmesine neden olabilir (klinik olarak önemsiz ama hastaları bilgilendirmek gerekir). - Antiasitler (magnezyum veya alüminyum içeren):
Emilimi azaltabilir; bu nedenle dozlar arasında en az 2 saatlik bir aralık bırakılması önerilir. - Probenesid:
Böbreklerden tübüler sekresyonu inhibe ederek sefdinir’in plazma konsantrasyonlarını artırabilir.
VIII. Uygulama Bilgileri
- Oral uygulama: Tablet veya süspansiyon formunda.
- Dozaj: Yaşa, vücut ağırlığına ve enfeksiyonun şiddetine göre ayarlanır.
- Tedavi süresi: Genellikle 5–10 gün arasında değişir.
Keşif
Sefdinir (INN: cefdinir), 1991 yılında Japon ilaç şirketi Fujisawa Pharmaceutical Co., Ltd. (daha sonra Astellas Pharma ile birleşmiştir) tarafından keşfedilmiş ve geliştirilmiştir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından ise 1997 yılında onaylanarak pazara sunulmuştur.
Tarihsel Gelişim Süreci:
| Yıl | Olay |
|---|---|
| 1991 | Fujisawa tarafından ilk sentezi ve farmakolojik tanımlaması yapıldı. |
| 1997 | ABD FDA tarafından “Omnicef” ticari adıyla onaylandı. |
| 2000’ler | ABD’de ve Asya ülkelerinde özellikle çocukluk çağı enfeksiyonlarında yaygın kullanım gördü. |
| Günümüz | Jenerik formları dünya çapında yaygın olarak mevcuttur. |
Not:
Sefdinir’in geliştirilmesi, 1980’lerin sonları ve 1990’ların başında oral yolla alınabilen üçüncü kuşak sefalosporinlere olan klinik ihtiyaç doğrultusunda yoğunlaşan araştırmaların bir parçasıydı. Bu ilaç sınıfı, hastane dışında tedavi edilen toplum kökenli enfeksiyonlarda geniş spektrumlu bir çözüm sunmak amacıyla geliştirilmiştir.
ileri okuma
- Bush, K. (2001). Beta-lactam antibiotics: Penicillins, cephalosporins, carbapenems, and monobactams. Manual of Clinical Microbiology, 9(2), 1130–1141.
- Norrby, S. R. (2002). Cefdinir: Clinical experience and considerations. Drugs, 62(1), 65–72.
- Zhanel, G. G. et al. (2005). Review of the third-generation oral cephalosporin cefdinir. Drugs, 65(4), 547–570.
- Bassetti, M. et al. (2015). Antibiotic-resistant Gram-negative bacteria in respiratory infections: Epidemiology and treatment. Expert Review of Anti-infective Therapy, 13(1), 55–68.
- CLSI. (2023). Performance Standards for Antimicrobial Susceptibility Testing. Clinical and Laboratory Standards Institute, M100 (33rd ed.).
