Yaygın olarak kullanılan bir antihistaminik ajan olan setirizin, ikinci nesil antihistaminiklere ait olup, merkezi sinir sistemine minimal düzeyde penetrasyon göstermesi ve dolayısıyla yorgunluk ve uyuşukluk gibi sedatif etkilerin görülme sıklığını azaltmasıyla kendisini öncüllerinden ayırmaktadır. 1989 yılında onaylanan setirizin, Zyrtec® ve Hitrizin® de dahil olmak üzere çeşitli marka isimleri altında pazarlanmaktadır ve çok çeşitli hasta tercihlerine ve klinik senaryolara hitap eden, film kaplı tabletler, pastiller ve damlalar dahil olmak üzere çeşitli formülasyonlarda mevcuttur.
Kimyasal Yapı ve Farmakokinetik
Setirizinin kimyasal adı C21H25ClN2O3’tür ve molekül ağırlığı 388,9 g/mol’dür. R-levosetirizin ve S-dekstrosetirizin içeren rasemik bir karışım halinde bulunur. İlaç yaygın olarak suda yüksek çözünürlüğe sahip beyaz bir toz halinde sunulan dihidroklorür formunda bulunur. Bir piperazin türevi ve hidroksizinin (Atarax®) bir karboksilik asit metaboliti olan setirizinin gelişimi, antihistamin tedavisinde evrimsel bir ilerlemeyi temsil eder ve birinci nesil antihistaminiklere göre daha iyi bir yan etki profili sunar. Özellikle R-enantiomeri levosetirizinin ayrı bir farmakolojik varlık (Xyzal®, jenerikler) olarak mevcut olması, setirizinin terapötik kazanç için izomerik özelliklerinin incelikli bir şekilde araştırıldığını göstermektedir.
Hareket mekanizması
Setirizin, antikolinerjik veya kardiyotoksik etkiler sergilemeden H1 histamin reseptörleri için yüksek seçicilikle çalışır; bu, antihistamin, antialerjik ve antiinflamatuar özelliklerinin temelini oluşturur. Bu seçicilik, minimum kan-beyin bariyeri penetrasyonuyla birleştiğinde, birinci nesil antihistaminiklerle karşılaştırıldığında daha az sedatif etki sağlar. Buna rağmen daha düşük oranda da olsa yorgunluk, uyku hali gibi yan etkiler yine de ortaya çıkabilir.
Klinik Kullanım
Setirizinin endikasyonu saman nezlesi (alerjik rinit), alerjik konjonktivit ve kronik idiyopatik ürtiker gibi çeşitli alerjik durumları kapsamakta olup hem mevsimsel hem de kalıcı alerjilerin tedavisindeki rolünü vurgulamaktadır. Standart dozlama rejimi, günde bir kez alımı içerir ve bu doz, pediatrik hastalar için gerektiği gibi ayarlanabilir; bu da ilacın çok yönlü dozlama esnekliğini gösterir.
Güvenlik profili
Setirizinin kontrendikasyonları öncelikle aşırı duyarlılık reaksiyonları, terminal böbrek yetmezliği ve yaş kısıtlamaları (2 yaşın altındaki çocuklar) etrafında yoğunlaşmaktadır. Ayrıca teofilin, glipizid ve ritonavir gibi önemli ilaçları içeren etkileşim profili, klinik uygulamada potansiyel farmakokinetik etkileşimlerin dikkate alınmasının önemini vurgulamaktadır. Setirizinin yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrısı ve diğerlerini kapsayan yan etki spektrumu, hasta eğitimi ve takibinin bir alanı olmaya devam etmektedir ve eş zamanlı alkol kullanımı konusunda özellikle dikkatli olunması tavsiye edilmektedir.
İleri Okuma
- Simons, F.E.R. (2004). Advances in H1-antihistamines. New England Journal of Medicine, 351(21), 2203-2217.
- Church, M.K., & Maurer, M. (2011). H1-antihistamines: their clinical effects and understanding of their mechanisms of action. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 128(1), 112-121.
- Kay, A.B. (2001). Allergy and allergic diseases. New England Journal of Medicine, 344(1), 30-37.
