Tenon kapsülü, Tenon kapsülü veya bulber kılıf (fascia bulbi) olarak da bilinir, gözdeki önemli bir anatomik yapıdır.
Anatomi ve Yapı
- Yer: Göz küresini (bulbus oculi) kornea limbusundan (korneanın sklera ile birleştiği yer) gözün arka tarafındaki optik sinire kadar çevreler.
- Bileşim: Hem güç hem de esneklik sağlayan, kolajen ve elastik liflerden oluşan yoğun, lifli bir zar.
Bağlantı:
- Önde: Konjonktiva ile karışır ve limbusun yakınında skleraya bağlanır.
- Arkada: Optik sinirin meningeal kılıflarıyla birleşir.
- Lateral: Ekstraoküler kasların kılıflarıyla bütünleşerek tendonlarının içinden geçerek skleraya tutunmasını sağlar.
İşlevleri
- Yapısal Destek: Göz küresinin yörünge içindeki pozisyonunu korur.
- Göz Hareketini Kolaylaştırır: Gözün serbestçe dönmesini sağlayan pürüzsüz, yağlanmış bir yuva oluşturur (sinovyal benzeri zarlarla kaplı potansiyel bir boşluk olan Tenon boşluğu yoluyla).
- Bariyer Fonksiyonu: Göz küresini yörünge yağından ve bağ dokularından ayırarak hareket sırasında mekanik müdahaleyi önler.
- Cerrahi Önemi: Tenon kapsülünün korunmasının yörünge bütünlüğünü korumaya yardımcı olduğu katarakt ameliyatı veya enükleasyon gibi prosedürlerde bir dönüm noktası görevi görür.
Klinik Önemi
- İltihaplanma (Tenonit): Nadirdir ancak ağrıya ve kısıtlı göz hareketine neden olabilir.
- Enjeksiyonlar: Sub-Tenon enjeksiyonları (örneğin, steroidler veya anestezikler) hedefli tedavi için kapsül ve sklera arasına uygulanır.
- Travma/Cerrahi: Hasar, yapışıklıklar veya göz hareketliliğinde değişiklik gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Temel Eş Anlamlılar
- Tenon Kapsülü / Tenon Kapsülü: 1806’da tanımlayan Fransız anatomist Jacques-René Tenon’un adını almıştır.
- Bulbar Kılıf / Fasya Bulbi: Göz küresinin etrafındaki kapsülleyici bir tabaka olarak rolünü vurgular.
Keşif
Tenon Kapsülüne Giriş
Göz küresinin fasyal kılıfı olarak da bilinen Tenon kapsülü, göz küresini optik sinirden kornea limbusuna kadar saran, onu orbital yağdan ayıran ve göz hareketi için bir yuva oluşturan ince bir bağ dokusu zarıdır. Keşfi, anatomik çalışmalarda önemli bir isim olan Jacques René Tenon’a atfedilir ve tarihi bağlamı 19. yüzyılın başlarındaki tıbbi araştırmalara dayanır.
Tarihsel Arka Plan ve Keşif
Tenon kapsülünün keşfi, anatomiye katkılarıyla tanınan Fransız cerrah ve patolog Jacques René Tenon (1724–1816) ile yakından ilişkilidir. Araştırmalar, Tenon’un bu yapıyı ilk olarak 1805’te yayınladığı “Göz ve göz kapaklarının bazı kısımlarına ilişkin anatomik gözlemler” adlı eserinde tanımladığını ve bu eserin Strabismus (2003 çevirisi, cilt 11, sayı 1, sayfa 63–8) adlı eserinde yer aldığını göstermektedir. Bu eser, kapsülün resmi keşfini işaret eden ayrıntılı gözlemlerinin birincil kaynağı olarak gösterilmiştir.
Dahası, 1806’da Tenon, kapsülün bir kas kasnağı olarak işlevini fark etti; bu ayrıntı, “[Tenon kapsülünün işlevi yeniden ele alındı]” başlıklı bir PubMed makalesinde belirtilmiştir (PubMed: Tenon kapsülünün işlevi). Bu fark, özellikle göz dışı kaslarla ilişkili olarak, göz hareketindeki rolüne ilişkin anlayışını vurgular.
İleri Okuma
- Tenon, J. (1757). “Observations sur les maladies des yeux”. In Mémoires de l’Académie Royale de Chirurgie, Paris: L’Imprimerie Royale. Vol. 3, pp. 389–436.
- Zinn, J.G. (1765). “Descriptio anatomica oculi humani”. Göttingen: Vandenhoeck.
- Donders, F.C. (1864). “On the anomalies of accommodation and refraction of the eye”. London: The New Sydenham Society.
- Merkel, F. (1880). “Anatomie des menschlichen Körpers”. Leipzig: Vogel.
- Whitnall, S.E. (1921). “The anatomy of the human orbit and accessory organs of vision”. Oxford: Oxford University Press.
- Duke-Elder, S. (1958). “System of Ophthalmology, Vol. 2: The Anatomy of the Visual System”. London: Henry Kimpton.
