Triiyodotironin (T3), boyun tabanında bulunan kelebek şeklindeki küçük bir organ olan tiroid bezi tarafından üretilen bir hormondur. T3, tiroksin (T4) ile birlikte vücudun metabolizma kontrolünde kritik bir rol oynar.
Triiyodotironin adı Yunanca tri (üç), iodo (iyot) ve thyron (kalkan) kelimelerinden gelir ve tirozin bazlı bir yapıya bağlı üç iyot atomuna sahip olduğunu gösterir.
Sentez ve Salınım:
T3 iki adımda üretilir. İlk olarak tiroid bezi bir protein olan tiroglobulini sentezler ve foliküler lümene salgılar. Tiroglobulin daha sonra T3 ve T4 oluşturmak üzere iyotlanır. İyotlama süreci, hipofiz bezinden salınan tiroid uyarıcı hormon (TSH) tarafından uyarılır. TSH seviyeleri yükseldiğinde, tiroid bezi depolanmış T3 ve T4’ü kan dolaşımına salar.
İşlevi:
T3, tiroid hormonunun aktif formudur ve T4’ten daha güçlüdür. Büyüme ve gelişme, metabolizma, vücut ısısı ve kalp atış hızı dahil olmak üzere çeşitli fizyolojik süreçlerde hayati bir rol oynar. Ayrıca protein sentezini ve vücudun yağları ve karbonhidratları nasıl kullandığını da etkiler.
Düzenleme:
T3 salınımı hipotalamus ve hipofiz bezini içeren bir geri bildirim döngüsü ile düzenlenir. T3 (ve T4) seviyeleri düşük olduğunda, hipotalamus tirotropin salgılatıcı hormon (TRH) salgılar, bu da hipofizi TSH salgılaması için uyararak tiroid bezinin daha fazla T3 ve T4 üretmesini tetikler. Tersine, T3 ve T4 seviyeleri yüksek olduğunda, TRH ve TSH üretimi azalır.
Klinik Önemi:
T3 seviyeleri, tiroid fonksiyonunu değerlendirmek için bir test panelinin parçası olarak kanda ölçülebilir. Anormal T3 seviyeleri hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid), hipotiroidizm (az aktif tiroid) veya tiroidle ilgili diğer bozukluklar gibi durumların göstergesi olabilir.
Tarih
Triiyodotironinin geçmişi, bilim insanlarının tiroid bezinin iki tür hormon ürettiğini keşfettiği 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır: tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3). Triiyodotironinin ilk izolasyonu ve tanımlanması 1929 yılında Charles R. Harrington ve George Barger tarafından gerçekleştirilmiş ve bir iyot atomu çıkarılarak tiroksinden sentezlenmiştir. Ayrıca triiyodotironinin hayvanların metabolik hızını uyarmada tiroksinden daha güçlü olduğunu gösterdiler. O zamandan beri triiyodotironin, büyüme, gelişme, enerji dengesi, ruh hali, biliş ve kardiyovasküler fonksiyon gibi insan sağlığı ve hastalığının çeşitli yönlerindeki rolü açısından kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.
Kaynak:
- Bianco AC, Salvatore D, Gereben B, Berry MJ, Larsen PR. (2002). “Biochemistry, cellular and molecular biology, and physiological roles of the iodothyronine selenodeiodinases”. Endocrine Reviews. 23 (1): 38–89.
- Brent GA. (2012). “Mechanisms of thyroid hormone action”. Journal of Clinical Investigation. 122 (9): 3035–3043.
