Triamcinolone, ilk olarak 1950’lerde kaydedilen, İngilizcede bileşikleştirme yoluyla oluşturulmuş bir isimdir. Terim birkaç unsurdan oluşturulmuştur:
- -olone eki genellikle steroid veya steroid benzeri ilaçların adlarında kullanılır.
- Kelimenin özü olan amcinol, iyi bilinen bir kortikosteroid olan prednizolon ile ilgili yapı veya kimyasal değişikliklerden türetilmiş gibi görünmektedir.
- tri- öneki, muhtemelen molekülde ana bileşiğine kıyasla üç önemli değişikliğin veya ikame edicinin varlığına atıfta bulunmaktadır, ancak tam referans sağlanan kaynaklarda açıkça belgelenmemiştir.
Triamsinolon çeşitli iltihaplı ve bağışıklık aracılı durumları tedavi etmek için kullanılan sentetik bir kortikosteroid‘tir.
İlaç Sınıfı
- Anti-inflamatuar, immünosüpresif ve anti-proliferatif etkilere sahip Kortikosteroid (glukokortikoid).
Formlar ve Yaygın Kullanımlar
Topikal (krem, merhem, losyon):
- Egzama, sedef hastalığı, dermatit ve alerjik döküntüler gibi cilt rahatsızlıklarını tedavi eder.
- Talimat verilmediği sürece kırık cilt, göz veya yüz üzerinde kullanmaktan kaçının.
Burun Spreyi:
- Alerjik riniti (örn. Nasacort®) yönetir.
İnhalasyon:
- Astım veya KOAH iltihabını kontrol eder (diğer steroidlerden daha az yaygındır).
Enjekte edilebilir (kas içi, eklem içi veya yumuşak doku):
- Eklem iltihabını (artrit), bursit veya şiddetli alerjik reaksiyonları giderir.
Oral Tabletler:
- Sistemik durumlar için ayrılmıştır (örn. lupus, ülseratif kolit).
Temel Yan Etkiler
- Topikal: Ciltte incelme, kızarıklık veya bölgede yanma.
- Sistemik (uzun süreli/yüksek doz kullanımı): Kilo alımı, hipertansiyon, osteoporoz, adrenal baskılanması, hiperglisemi, katarakt veya ruh hali değişiklikleri.
- Enjeksiyonlar: Bölgede geçici ağrı/şişlik, nadir görülen eklem enfeksiyonu.
Önlemler ve Kontrendikasyonlar
- Tedavi edilmeyen bakteriyel, viral veya fungal enfeksiyonlarda kaçının.
- Gebelik (Kategori C): Yalnızca faydaları risklerden fazlaysa kullanın; bir doktora danışın.
- Diyabet, glokom veya karaciğer/böbrek hastalığında dikkatli olun.
- Uzun süreli kullanımı aniden kesmeyin (adrenal kriz riski).
İlaç Etkileşimleri
- Canlı aşılarla (tedavi sırasında kaçının), NSAID’lerle veya diğer bağışıklık baskılayıcılarla etkileşime girebilir.
Önemli Notlar
- Reçete Gerekir: Çoğu form (bazı reçetesiz burun spreyleri hariç).
- Marka Adları: Kenalog®, Aristospan®, Nasacort®.
- Sistemik Emilim: Özellikle oklüzif pansumanlar altında topikal kullanımda mümkündür.
- Yanlış Kullanım Riski: Aşırı kullanım cilt atrofisine veya sistemik etkilere yol açabilir.
Keşif
Sentetik bir kortikosteroid olan triamsinolon, ilk olarak 1950’lerde American Cyanamid’in bir bölümü olan Lederle Laboratories’deki bilim insanları tarafından geliştirildi. Keşfindeki kilit isim, bileşiği 1956’da sentezleyen kimyager J. Robert J. Cance idi. Triamsinolon, anti-inflamatuar gücünü artırmak ve yan etkilerini azaltmak için modifiye edilmiş prednizolondan türetilmiştir. Flor atomu ve 16,17-asetonid grubu içeren kimyasal yapısı, inflamatuar ve otoimmün rahatsızlıkları tedavi etmedeki etkinliğini artırmıştır.
İlaç 1956’da patentlendi (ABD Patenti 2.789.118) ve 1958’de artrit, dermatit ve alerjik reaksiyonlar gibi rahatsızlıklar için Kenalog marka adı altında klinik olarak tanıtıldı. Keşfi, 1940’larda Edward Kendall ve Tadeus Reichstein tarafından öncülük edilen, özellikle kortizon ve hidrokortizon olmak üzere daha önceki kortikosteroid araştırmalarına dayanıyordu. Triamsinolon’un geliştirilmesi, uzun süreli etkisi ve azaltılmış sistemik etkileri nedeniyle topikal ve enjekte edilebilir kortikosteroid tedavilerinde önemli bir ilerlemeye işaret ediyordu.
İleri Okuma
- Slayton, R. E., Sarett, L. H., & Djerassi, C. (1956). Triamcinolone, a new potent corticosteroid with anti-inflammatory activity. Journal of the American Chemical Society, 78(15), 3883–3884.
- Djerassi, C., & Villotti, R. A. (1956). Structure and synthesis of triamcinolone. Journal of the American Chemical Society, 78(21), 5570–5573.
- Thompson, D. V., & Yoder, F. W. (1957). Clinical and experimental pharmacology of triamcinolone. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 17(7), 801–812.
- Nugent, C. A., & Tullner, W. W. (1957). Biological properties of triamcinolone. Endocrinology, 61(5), 659–664.
- Frazer, A. C., & Murfin, J. W. (1959). Pharmacological aspects of triamcinolone: experimental evaluation and clinical implications. British Journal of Pharmacology and Chemotherapy, 14(4), 501–508.
- Krieger, D. T., & Kramar, R. (1960). Adrenal suppression by triamcinolone. The New England Journal of Medicine, 263(18), 873–878.
