Demir infüzyonları, ağızdan alınan demirin yeterince etkili olmadığı veya verilemediği durumlarda demir eksikliği için 2. basamak tedavi olarak kullanılır. İlaçlar, kontrollü salınıma izin veren ve kan dolaşımında toksik konsantrasyonlara neden olmayan bir demir-karbonhidrat kompleksi içerir. Doz bireysel olarak ayarlanır. Küçük miktarlar enjekte edilebilir, daha büyük miktarlar infüzyon olarak uygulanır. Olası yan etkiler arasında baş ağrısı, baş dönmesi, deri döküntüsü, hazımsızlık, eklem ağrısı ve nadiren anafilaksiye varan aşırı duyarlılık reaksiyonları yer alır.
Ferrik karboksimaltoz (Ferinject®, 2007), demir sükroz (Venofer®, 1949), ferumoksitol (Rienso®, 2012) ve ferrik derisomaltoz (ferrik izomaltosid, Monofer®, 2019) içeren enjeksiyon solüsyonları piyasadadır. Diğer ülkelerde demir sodyum glukonat gibi farklı bileşimlere sahip başka ürünler de mevcuttur. Demir dekstranlar, ciddi alerjik reaksiyon riski nedeniyle artık neredeyse hiç kullanılmamaktadır.
Kimyasal
Yapısı ve özellikleri
Demir, çözelti içinde doğrudan ve serbestçe kan dolaşımına enjekte edilemez çünkü ciddi toksik reaksiyonlar meydana gelebilir. Bu nedenle günümüzde demir-karbonhidrat kompleksleri kullanılmaktadır. Bu kompleksler makrofajlar tarafından alınıp parçalanarak demirin kontrollü bir şekilde salınmasını sağlar. Hücrelerde açığa çıkan demir ferritin ve transferrine geçer ve vücut tarafından kullanılır.
Ferrik karboksimaltoz, ferrik hidroksit ve karboksimaltozun makromoleküler bir kompleksidir, demirli sükroz ise ferrik hidroksit ve sükrozun, yani ev şekerinin bir kompleksidir. Demir derisomaltoz (demir (III) izomaltosid) demir (III) atomları ve derisomaltoz pentamerlerinden oluşur.
Etkileri
Sağlanan demir vücutta eksik olan demir miktarını ikame eder. Bir yandan hemoglobin ve dolayısıyla kırmızı kan hücreleri, miyoglobin ve enzimlerin yapımında kullanılırken, diğer yandan örneğin karaciğerde depolanır. Böylece bir açık hızlı bir şekilde telafi edilebilir.
Endikasyonlar
Demir infüzyonları, oral uygulamanın yeterince etkili olmadığı veya uygulanabilir olmadığı durumlarda demir eksikliği için ikinci basamak tedavi olarak onaylanmıştır.
Bu durum, örneğin ağızdan alınan ilaçların yan etkilere neden olması, tedaviye uyumun yetersiz olması veya iltihaplı bağırsak hastalığının mevcut olması halinde geçerlidir.
Ağızdan tedavinin çeşitli dezavantajları vardır. Bunlar arasında zayıf emilim, uzun tedavi süresi, günlük alım ihtiyacı, ilaç etkileşimleri ve sindirim sistemindeki olası yan etkiler yer almaktadır. Ferumoxytol sadece kronik böbrek hastalığı vakalarında uygulanmalıdır.
Ürün bilgilerine göre dozajlanır. Demir miktarı kişiye özel olarak belirlenir ve eksikliğe göre ayarlanır. Daha küçük dozlar yavaş intravenöz enjeksiyonlar olarak verilebilir, daha büyük dozlar intravenöz infüzyon olarak fizyolojik salin ile seyreltilerek verilir. Demir deri altına veya kas içine enjekte edilmemelidir. Aşırı duyarlılık reaksiyonları olasılığı nedeniyle hastalar uygulama sırasında ve uygulamadan 30 dakika sonra dikkatle izlenmelidir.
Kontrendikasyonlar
İntravenöz demir aşırı duyarlılıkta, doğrulanmış demir eksikliği olmayan anemide (örn. B12 vitamini eksikliğinde), aşırı demir yüklenmesinde ve gebeliğin ilk üç ayında kontrendikedir. Tüm önlemler ilaç bilgi broşüründe bulunabilir.
Etkileşimler
Demir infüzyonları ağızdan alınan demir ile birleştirilmemelidir.
Olumsuz etkiler
En yaygın olası yan etkiler arasında baş ağrısı, baş dönmesi, deri döküntüsü, enjeksiyon bölgesi reaksiyonları, flebit, metalik tat, mide bulantısı, karın ağrısı, kabızlık, ishal ve eklem ağrısı yer almaktadır.
Özellikle demir dekstranlar ile anafilaksiye varan aşırı duyarlılık reaksiyonları görülebilir (etiket dışı). Ancak, tüm intravenöz demir preparatları ile mümkündür. Bunları önlemek için, ürün bilgilerindeki ihtiyati tedbirlere uyulmalıdır. Tedavi için ilk seçenek adrenalindir.
