ST yükselmesi, bir elektrokardiyogramda (EKG) ST segmentinin izoelektrik çizgiye göre yükselmesi anlamına gelir. Miyokard enfarktüsü ve diğer kardiyak durumların teşhisinde önemli bir göstergedir.
Eşik Değerleri
Genel Hususlar:
ST yükselmesi için evrensel olarak sabit bir tanı eşiği yoktur.
ST’nin 0,1 mV yükselmesi tipik olarak nonspesifik kabul edilir ve mutlaka patolojik bir duruma işaret etmeyebilir.
Belirgin ST Yükselmesi:
Kayda değer bir eşik, J noktasında (QRS kompleksinin sonu ile ST segmentinin başlangıcının birleştiği nokta) en az iki bitişik derivasyonda ≥ 0,1 mV ST yükselmesidir.
Fizyolojik ST Yükselmeleri:
Göğüs V3 ve V4 derivasyonlarında 0,25 mV’a kadar ST yükselmeleri fizyolojik olabilir ve her zaman patolojinin göstergesi değildir.
Klinik Belirtiler
ST yükselmelerinin yorumlanmasında hastanın klinik görünümü her zaman kritik öneme sahiptir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve diğer kardiyak sıkıntı belirtileri gibi semptomlar tanı sürecine rehberlik etmelidir.
Teşhis
ST Segment Yüksekliğinin Sınıflandırılması
Yön Tabanlı Sınıflandırma:
- Yatay ST Yükselmeleri: ST segmenti düz ve yüksek kalır.
- Yükselen ST Yükselmeleri: ST segmenti kademeli olarak yükselir.
- Alçalan ST Yükseklikleri: ST segmenti yüksek başlar ve aşağı doğru eğimlidir.
Şekle Dayalı Sınıflandırma:
- İçbükey Yükselmeler: Tipik olarak perimiyokardit veya Brugada sendromu gibi durumlarda görülür. ST segmenti derin, yükselen bir S dalgasından yukarı doğru kıvrılır.
- Konveks Yükselmeler: Genellikle akut miyokard enfarktüsü ile ilişkilidir. ST segmenti inen R dalgasından aşağı doğru kavis yapar.
Yorumlama ve İlişkili Durumlar
ST segment yükselmesi aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli durumlara işaret edebilir:
Akut Miyokard Enfarktüsü (AMI):
En az iki bitişik derivasyonda ≥ 0,1 mV ST yükselmesi ile karakterize edilir.
AMI için spesifik kriterler şunları içerir:
- V1-6 derivasyonları: Ön duvar enfarktüsünün göstergesi.
- Derivasyon II, III, aVF: İnferior duvar enfarktüsü göstergesi.
- Derivasyon I, aVL: Lateral duvar enfarktüsünün göstergesidir.
V2 ve V3 derivasyonları için farklı eşikler:
- Erkekler > 40 yaş: ST yükselmesi ≥ 0,25 mV.
- Erkekler ≤ 40 yaş: ST yükselmesi ≥ 0,2 mV.
- Kadınlar: ST yükselmesi ≥ 0,15 mV.
Prinzmetal Anjinası:
Kendiliğinden veya kalsiyum antagonistleri veya nitratlarla tedaviden sonra düzelebilen geri dönüşümlü ST yükselmeleri.
Kalp Duvarı Anevrizması:
Miyokard enfarktüsünü takiben kalıcı ST yükselmesi.
Perimyokardit:
Komşu derivasyonlarla sınırlı olmayan, birden fazla derivasyonda içbükey ST yükselmeleri.
Brugada Sendromu:
V1-3 derivasyonlarında içbükey ST yükselmeleri ile karakterize, genellikle yüksek ani kardiyak ölüm riski ile ilişkilidir.
Kounis Sendromu:
Koroner arter spazmına ve buna bağlı ST yükselmesine yol açan alerjik reaksiyon.
Tako Tsubo Kardiyomiyopatisi:
Stres kaynaklı kardiyomiyopati olarak da bilinir, geçici ST yükselmesi ile ortaya çıkabilir.
Bundle Dal Bloğu:
ST yükselmesini maskeleyerek tanıyı zorlaştırabilir.
Pulmoner Arter Embolisi:
Sağ kalp gerginliği ve belirli derivasyonlarda ST yükselmesi ile ortaya çıkabilir.
Hipotermi (Osborn Dalgası):
QRS kompleksinin sonunda karakteristik J dalgası yükselmesi ile dikkat çeker.
İntrakraniyal Kanama:
Özellikle ST yükselmesi dahil EKG değişikliklerine neden olabilen subaraknoid kanama.
Hiperkalsemi ve Vagotoni:
Tipik olarak sağ prekordiyal derivasyonlarda görülen belirgin ST yükselmesine neden olabilir.
Sol Dal Bloğu Varlığında STEMI için Spesifik Tanı Kriterleri
Sgarbossa Kriterleri:
- Herhangi bir derivasyonda ≥ 0,1 mV uyumlu ST yükselmesi.
- V1-3 derivasyonlarında ≥ 0,1 mV ST depresyonu.
- Aşırı uyumsuz ST yükselmesi ≥ S dalgası amplitüdünün %25’i ve ≥ 0,1 mV veya negatif QRS kompleksi olan derivasyonlarda ST yükselmesi ≥ 0,5 mV.
Önemli Hususlar
ST yükselmesinin olmaması miyokard enfarktüsünü (NSTEMI) ekarte ettirmez. Semptomlar ve biyobelirteçler de dahil olmak üzere klinik değerlendirme esastır.
Tarih
1900’lerin başı: Elektrokardiyogramın (EKG) Geliştirilmesi
Willem Einthoven: Hollandalı fizyolog Willem Einthoven 20. yüzyılın başlarında ilk pratik elektrokardiyogramı geliştirdi. Kalbin elektriksel aktivitesinin kaydedilmesini sağlayan bu buluşuyla 1924 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nü kazandı.
1918: ST Segment Tanımlaması
Thomas Lewis: İngiliz kardiyolog Thomas Lewis, P, QRS ve T dalgaları da dahil olmak üzere EKG’nin çeşitli segmentlerini ve ST segmentinin kardiyak aktivitedeki önemini tanımlayan ve açıklayan çalışmalar yayınladı.
1920’ler-1930’lar: Miyokard Enfarktüsü ile İlişkilendirme
Harold Pardee: 1920 yılında Amerikalı kardiyolog Harold Pardee, akut miyokard enfarktüsünü teşhis etmek için elektrokardiyogramın kullanımını açıklayan ilk makalelerden birini yayınladı ve ST segment yükselmesinin önemli bir bulgu olduğunu belirtti.
1940’lar-1950’ler: Tanı Kriterlerinin İyileştirilmesi
Maurice Sokolow ve Franklyn Likoff: Bu araştırmacılar, miyokard enfarktüsü için tanı kriterlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmuş ve kardiyak olayların tanısında yükselme ve çökme dahil ST segment değişikliklerinin önemini vurgulamışlardır.
1960s: Akut Miyokard Enfarktüsünde ST Yükselmesinin Rolünün Tanınması
Tıbbi Gelişmeler: 1960’lara gelindiğinde, ST yükselmesinin akut miyokard enfarktüsü için kritik bir belirteç olarak kabul edilmesi tıp literatüründe ve klinik uygulamada iyice yerleşmiştir.
1980’lar: Trombolitik Tedavinin Tanıtımı
ST Yükselmesi Üzerine Çalışmalar: Akut miyokard enfarktüsü için trombolitik tedavinin kullanılması, ST yükselmesinin erken tanınmasının önemini vurgulamıştır. Çalışmalar, ST yükselmesi olan hastaların erken reperfüzyon tedavisinden önemli ölçüde fayda gördüğünü göstermiştir.
1990’lar: Klinik Kılavuzların Geliştirilmesi
ACC/AHA Kılavuzları: Amerikan Kardiyoloji Koleji (ACC) ve Amerikan Kalp Derneği (AHA), ST yükselmeli miyokard enfarktüsü (STEMI) geçiren hastaların yönetimi için tanı ve tedavi yaklaşımını standartlaştıran kılavuzlar geliştirmiş ve yayınlamıştır.
2000’lar: Reperfüzyon Stratejilerindeki Gelişmeler
Perkütan Koroner Müdahale (PKG): PKG tekniklerindeki ilerlemeler ve ilaç salınımlı stentlerin geliştirilmesi STEMI hastaları için sonuçları iyileştirmiştir. ST yükselmesinin hızlı bir şekilde tanımlanması ve tedavisinin önemi klinik protokollerde pekiştirildi.
2010’lar: Yüksek Duyarlılıklı Kardiyak Troponinler ve Sgarbossa Kriterleri
Geliştirilmiş Tanı Araçları: Yüksek hassasiyetli kardiyak troponinlerin kullanıma girmesi ve Sgarbossa kriterleri gibi kriterlerin iyileştirilmesi, sol dal bloğu (LBBB) gibi durumları olan hastalarda miyokard enfarktüsü tanısını iyileştirmiştir.
2020’lar: Devam Eden Araştırmalar ve Güncellenmiş Kılavuzlar
Devam Eden İyileştirmeler: Araştırmalar, ST yükselmesinin anlaşılmasını ve yönetimini iyileştirmeye devam etmekte ve en son kanıta dayalı uygulamaları yansıtan klinik kılavuzlarda sürekli güncellemeler yapılmaktadır.
İleri Okuma
- Brugada, J., Brugada, R., & Brugada, P. (1998). Right bundle-branch block and ST-segment elevation in leads V1 through V3: A marker for sudden death in patients without demonstrable structural heart disease. Circulation, 97(5), 457-460.
- Ranke, M. B., & Saenger, P. (2001). Turner’s syndrome. The Lancet, 358(9278), 309-314.
- Movahed, M. R. (2004). Clinical review: Electrocardiographic diagnosis of myocardial infarction. International Journal of Cardiology, 95(2-3), 211-216.
- Macfarlane, P. W., & Devine, B. (2005). Automated ECG interpretation programs: Progress and challenges. Annals of Noninvasive Electrocardiology, 10(1), 68-74.
- Bondy, C. A. (2007). Care of girls and women with Turner syndrome: A guideline of the Turner Syndrome Study Group. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 92(1), 10-25.
- Antman, E. M., & Braunwald, E. (2008). ST-segment elevation myocardial infarction: Pathology, pathophysiology, and clinical features. In Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine (9th ed., pp. 1087-1135). Elsevier.
- Ghaffari, S., Kazemi, B., & Roshanali, F. (2012). Electrocardiographic criteria for diagnosing myocardial infarction in the presence of left bundle branch block. The Journal of Tehran University Heart Center, 7(4), 181-185.
- Thygesen, K., Alpert, J. S., & Jaffe, A. S. (2012). Third universal definition of myocardial infarction. European Heart Journal, 33(20), 2551-2567.
