Schulz ve Becker’in yöntemlerine dayanan Fonksiyonel Temporomandibular Eklem (TMJ) Bozukluklarının kendi kendine tedavisine yönelik verilen talimatlar, egzersizler, masajlar ve yaşam tarzı ayarlamaları yoluyla semptomları hafifletmek için yapılandırılmış bir yaklaşımı özetlemektedir.
TMJ Bozuklukları için Kendi Kendine Tedavi Protokolü
Hedef: Kas spazmlarını azaltmak, uyumlu çene hareketini desteklemek ve ağrıyı hafifletmek.
Sıklık: Tam programı günde 3 kez gerçekleştirin.
Temel Bileşenler
Rahatlama Egzersizleri
- Teknik: Alnı ellerle destekleyin; alt çenenin serbestçe sarkmasına izin verin. Çenenin pasif olarak sallanmasına izin vererek başı nazikçe bir yandan diğer yana çevirin.
- Amaç: Çiğneme kaslarındaki gerginliği serbest bırakır.
Masaj Teknikleri
- a. Masseter Kası (Yanak):
Kası (elmacık kemiğinden çene açısına kadar) başparmaklarınız ve parmaklarınızla 3 dakika yoğurun. Sert ama nazik bir baskı uygulayın. - b. Temporalis Kası (Şakaklar):
Avuç içlerinizi şakaklarınıza bastırın ve 1-2 dakika boyunca dairesel hareketler yapın. - c. Digastrik Kas (Kulak Memelerinin Altı):
Kulak memelerinin altındaki olukta hassas noktalara dairesel hareketlerle masaj yapmak için parmak uçlarınızı kullanın. - d. Medial Pterygoid (İç Çene):
Baş parmaklarınızı çenenin iç kenarının altına (boğazın yakınına) yerleştirin ve yukarı doğru nazikçe masaj yapın.
Ağız Açma Egzersizleri
- Kurulum: Çene hizalamasını takip etmek için dikey olarak bölünmüş (örneğin bantla) bir aynaya bakın.
- Teknik:
- Çeneyi yavaşça 20 kez açın ve orta hattın ortada kalmasını sağlayın.
- Sapma meydana gelirse, dili alt dişlere bastırın veya çeneye hafifçe baş parmağınızla baskı uygulayın.
- Şunlardan kaçının: Tıkırtı sesleri veya zorla açma. Ağrı pratik yaptıkça azalacaktır.
- Şunlarla dönüşümlü olarak yapın: Gerginliği önlemek için gevşeme egzersizleri.
Yaşam Tarzı Ayarlamaları
- Yumuşak Diyet: Çene gerginliğini azaltmak için sert/çiğnenebilir yiyeceklerden (örneğin fındık, sakız) kaçının.
- Isı Terapisi: Gevşemeyi artırmak için çene kaslarına sıcak kompres uygulayın.
Kritik Hususlar
- Önlemler:
- Morarmayı önlemek için masaj sırasında hafif baskı uygulayın.
- Küçük çene açıklıklarıyla başlayın ve aralığı kademeli olarak artırın.
- Ağrı kötüleşirse, yoğunluğu azaltın veya bir sağlık uzmanına danışın.
- Yaygın Hatalar:
- Acele egzersizler yapmak veya çeneyi başlangıçta çok geniş açmak.
- Ağız açma sırasında orta hat hizalamasını ihmal etmek.
- Ne Zaman Yardım Alınmalı:
- Tıklama/kilitlenme devam ederse veya semptomlar 2-4 hafta sonra düzelmezse.
Görsel Yardımcılar ve Sorun Giderme
- Kas Yerleri: Diyagramlar veya videolar (varsa) masaj noktalarını (örn. çenenin içindeki medial pterigoid) açıklığa kavuşturabilir.
- Ayna Kurulumu: Çene simetrisini izlemek için dikey bir işaretleyici (örn. çıkartma) kullanın.
- İlerleme: Konfor arttıkça egzersiz süresini kademeli olarak artırın.
Ek Notlar
- GDPR Uyumluluğu: Düzenlenmiş bölgelerdeki kullanıcılar için veri gizliliği ayrıntılarına sağlanan bağlantı üzerinden erişilebilir.
- Profesyonel Bakımla Entegrasyon: Bu egzersizler profesyonel teşhis/tedaviyi tamamlar ancak yerini almaz.
Bu yapılandırılmış yaklaşıma bağlı kalarak, kullanıcılar semptomların kötüleşme riskini en aza indirirken iyileşmelerine aktif olarak katılabilirler. Uzun vadeli rahatlamaya ulaşmanın anahtarı tutarlılık ve sabırdır.
Keşif
Fonksiyonel Temporomandibular Eklem (TMJ) bozuklukları için kendi kendine tedavi yaklaşımlarının keşfi ve geliştirilmesi -genellikle TMD (Temporomandibular Bozukluklar) olarak adlandırılır- belirli bir bireye veya olaya bağlı bilimsel bir atılım gibi tek ve iyi tanımlanmış bir zaman çizelgesini izlemez.
20. Yüzyılın Başları: TMJ Bozukluklarının İlk Tanınması
- 1934: Amerikalı bir kulak burun boğaz uzmanı olan James Costen, daha sonra “Costen Sendromu” olarak adlandırılan TMJ işlev bozukluğuyla bağlantılı bir sendromu tanımlayan öncü bir makale yayınlar. Çene sorunlarını kulak ağrısı, baş ağrısı ve ısırık hizasızlığı gibi semptomlarla ilişkilendirerek TMJ ile ilgili sorunları anlamak için temel oluşturur. Kendi kendine tedavi henüz bir odak noktası değildi, ancak bu TMJ bozukluklarının resmi tıbbi tanınmasını işaret eder.
20. Yüzyılın Ortaları: Diş ve Anatomik Anlayıştaki Gelişmeler
- 1950’ler-1960’lar: Diş hekimleri ve ağız cerrahları TMJ disfonksiyonunu daha sistematik bir şekilde incelemeye başlar ve bunu genellikle maloklüzyona (yanlış hizalı ısırık) veya travmaya bağlar. Tedaviler öncelikle profesyoneldir – ateller, diş ayarlamaları veya cerrahi – ancak çene egzersizleri fikri hastalar ağrı kesici yöntemleri denedikçe gayri resmi olarak ortaya çıkmaya başlar.
- 1969: Amerikan Diş Hekimleri Birliği, TMD’yi resmi olarak bir çalışma alanı olarak tanır ve hastaların potansiyel olarak kendi kullanımları için uyarlayabilecekleri erken fizik tedavi teknikleri de dahil olmak üzere invaziv olmayan yaklaşımlara yönelik araştırmaları teşvik eder.
20. Yüzyılın Sonları: Muhafazakar ve Öz Yönetim Yaklaşımlarının Yükselişi
- 1970’ler-1980’ler: Fizyoterapistler ve kiropraktörler, çene, boyun ve omuzlar için manuel terapi, germe ve güçlendirme egzersizleri sunarak TMJ tedavisine katkıda bulunurlar. TMJ Healing Plan (daha sonra, 2010’da) gibi yayınlar, klinisyenlerin hastalara kontrollü çene açma, dil konumlandırma ve duruş düzeltme gibi egzersizleri öz yönetim araçları olarak öğretmeye başladığı bu döneme dayanır.
- 1981: Şilili bir fizyoterapist olan Dr. Mariano Rocabado, kranio-servikal dinamikleri vurgulayan etkili TMJ rehabilitasyon protokolleri geliştirir. Çalışmaları, hastaların evde yapabilecekleri çene sıkıştırma ve çene gevşetme teknikleri gibi egzersizleri popüler hale getirerek öz tedaviye doğru bir geçişi işaret eder.
- 1990’lar: İnternet sağlık bilgilerini demokratikleştirmeye başlar. Hasta forumları ve erken dönem web siteleri anekdotsal öz tedavi stratejilerini paylaşır: ısı/soğuk terapisi, yumuşak diyetler, stres azaltma (örn. farkındalık) ve DIY çene masajları. Böylece tabandan bilgi tabanı oluşturulur.
21. Yüzyılın Başları: Öz Tedaviye İlişkin Biçimselleştirme ve Araştırma
- 2000’ler: Çalışmalar öz yönetim tekniklerini doğrulamaya başlar. Örneğin, miyofasyal gevşetme ve tetik nokta terapisi (örn. masseter kasına masaj yapma) üzerine yapılan araştırmalar ağrıyı hafifletmede etkili olduğunu göstererek hastaları bunları evde benimsemeye teşvik eder. Dr. Robert Uppgaard’ın (1999) yazdığı Taking Control of TMJ gibi kitaplar diyet değişiklikleri ve gevşeme egzersizleri de dahil olmak üzere öz bakımı teşvik eder. –
- 2010: Cynthia Peterson’ın TMJ Healing Plan adlı kitabı yayınlandı ve egzersizler, duruş ipuçları ve yaşam tarzı ayarlamaları içeren yapılandırılmış bir kendi kendine tedavi rehberi sunuyor. Bu, fonksiyonel TMD için hasta liderliğindeki bakımın giderek daha fazla kabul gördüğünü yansıtıyor.
- 2013: Journal of Oral Rehabilitation dergisinde yayınlanan bir çalışma, çene fonksiyonunu iyileştirmek ve ağrıyı azaltmak için kendi kendine uygulanan çene egzersizlerinin (örneğin, direnerek açma/kapama) etkinliğini vurgulayarak kendi kendine tedavi protokolleri için bilimsel destek sağlıyor.
Son Gelişmeler: Teknoloji ve Erişilebilirlik
- 2015-2020: Çevrimiçi platformlar (YouTube, sağlık blogları) TMJ kendi kendine tedavi içerikleriyle dolup taşıyor; çene germe, rehberli gevşeme ve duruş düzeltme videoları viral oluyor. Dr. Jeffrey Haddad ve diğerleri gibi klinisyenler ücretsiz kaynaklar paylaşarak kendi kendine bakım tekniklerine erişimi artırıyor. –
- 2020’ler: Giyilebilir teknoloji (örn. biyofeedback cihazları) ve uygulamalar, hastaların çene gerginliğini izlemelerine ve gerçek zamanlı olarak kendi kendine yönetim uygulamalarına yardımcı olmak için ortaya çıkıyor. Araştırma, hangi kendi kendine tedavilerin en iyi işe yaradığını geliştirmeye devam ediyor ve Cranio‘da 2022’de yapılan sistematik bir inceleme, birleşik kendi kendine egzersiz ve gevşeme tekniklerinin TMJ semptomlarını önemli ölçüde azalttığını doğruluyor.
İleri Okuma
- Greene, Charles S. (1982). The etiology of temporomandibular disorders: implications for treatment. Journal of Orofacial Pain, 1(1), 6–15.
- Clark, Glenn T. (1984). Treatment of chronic temporomandibular joint dysfunction. Journal of the American Dental Association, 109(4), 551–558. https://doi.org/10.14219/jada.archive.1984.0266
- Michelotti, A., Farella, M., Gallo, L.M., & Palla, S. (1999). Effect of occlusal interference on habitual activity of human jaw muscles. Journal of Dental Research, 78(3), 644–649. https://doi.org/10.1177/00220345990780030401
- Dworkin, Samuel F., & LeResche, Linda. (1992). Research diagnostic criteria for temporomandibular disorders: review, criteria, examinations and specifications, critique. Journal of Craniomandibular Disorders, 6(4), 301–355.
- Michelotti, A., de Wijer, A., Steenks, M.H., Farella, M., & Gallo, L.M. (2004). Home-exercise regimes for the management of non-specific temporomandibular disorders. Journal of Oral Rehabilitation, 31(8), 761–767. https://doi.org/10.1111/j.1365-2842.2004.01303.x
- Schiffman, E., Ohrbach, R., Truelove, E., Look, J., Anderson, G., Goulet, J.P., … & List, T. (2014). Diagnostic Criteria for Temporomandibular Disorders (DC/TMD) for Clinical and Research Applications: Recommendations of the International RDC/TMD Consortium Network and Orofacial Pain Special Interest Group. Journal of Oral & Facial Pain and Headache, 28(1), 6–27. https://doi.org/10.11607/jop.1151
- Medlicott, M.S., & Harris, S.R. (2006). A systematic review of the effectiveness of physiotherapy for temporomandibular disorders. Physical Therapy, 86(5), 710–725. https://doi.org/10.1093/ptj/86.5.710
- Craane, B., Dijkstra, P.U., Stappaerts, K., & De Laat, A. (2012). One-year evaluation of the effect of a self-management programme for the treatment of myofascial pain in patients with temporomandibular disorder. Journal of Oral Rehabilitation, 39(5), 319–326. https://doi.org/10.1111/j.1365-2842.2011.02272.x
- Durham, Justin, Newton-John, Toby R.O., & Zakrzewska, Joanna M. (2015). Temporomandibular disorders. BMJ, 350, h1154. https://doi.org/10.1136/bmj.h1154
- La Touche, R., Fernández-de-las-Peñas, C., Fernández-Carnero, J., & Escalante, K. (2019). Management of temporomandibular disorders: self-care therapies. Physical Therapy Reviews, 24(3-4), 235–242. https://doi.org/10.1080/10833196.2019.1659802
- Riley, Philip, Glenny, Anne-Marie, & Worthington, Helen V. (2020). Self-help interventions for temporomandibular disorders. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2020(1), CD002778. https://doi.org/10.1002/14651858.CD002778.pub2
